Popüler, geçici, harcanabilir… “Pop Sanat”

Richard Hamilton, Smithson’lara Mektup’ta, Pop Sanat’ı “ Popülerdir, geçicidir, harcanabilir, ucuzdur, seri üretilmiştir, gençtir, esprilidir, seksidir, numaracıdır, gösterişlidir, ticaretin büyüğüdür” olarak tanımlamıştır.

İngiltere’de 1954-1957 yılları arasında, ABD’de 1959’a doğru yaygınlaşan sanat hareketi olan Pop Sanat terimi ilk kez, 1958’de İngiliz eleştirmen Lawrence Alloway tarafından, Architectural Design dergisinde kaleme aldığı “Sanatlar ve Kitle İletişimi” başlıklı makalesinde popüler kültür yapıtları tanımlamak için kullanmıştır ve ileriki yıllarda terimin kapsamını genişletmiş, popüler kültür öğelerini güzel sanatlar alanında kullanan sanatçıları da buraya dahil etmeye başlamıştır.

İngiltere’de Pop Sanat

“Popüler” kelimesinin kısaltılmışı olan “pop” alanındaki sanat çalışmalarının ilk örenkelerinden birisi, İngiliz sanatçı Richard Hamilton’ın Londra’da açtığı “İşte Yarın” adlı sergisindeki “Bugünün Evlerini Bu Denli Farklı, Bu Denli Cazip Kılan Nedir?” isimli kolajıdır. Bu kolaj, Pop sanatçılarının ilgilendiği sinema, televizyon, gösteri dünyası, çizgi filmler, afişler, reklamlar, kitle kültürüne dair her şeyi içerisinde barındırır.

ABD’de Pop Sanat

İngiltere ile aynı dönemlerde Soyut Dışavurumculuk’tan uzaklaşarak popüler kültür ile ilgilenmeye başlayan genç sanatçılardan Robert Rauschenberg ve Jasper Johns’un ürettikleri ile Pop Sanat’a geçilmiştir. Diğer bir taraftan, konu ve malzeme açısından bu sanatçıların Neo-Dadacı olarak adlandırılmasından dolayı ise, eski Dadacılardan Marcel Duchamp’ın tepkisini çekmiştir.

Hazır imgelerle sanat üretimi

Hem elit kesimin beğenisine hem de geniş kitlelere yönelik kültürü tüketme şekilleri arasındaki yarımları ortadan kaldıran Pop sanatçıları, eserlerini üretirken hazır imgelerden yararlanmışlardır. Gündelik yaşamda yer alan Coca Cola şişeleri, konserveler, hamburgerler, yiyecek içecekler gibi sıradan nesneler sanatsal bir anlam kazanmıştır. Pop sanatçıları, Hollywood ile yakından ilgilenmiş ve pek çok popüler film yıldızlarına eserlerinde yer vermişlerdir.

Buna başlıca örnek, Amerikalı film yapımcısı, yayıncı ve ressam Andy Warhol’un “Marilyn Diptych” ve “Campbell's Soup Cans” eserleridir. Seri üretim tekniğini ve seri üretim nesnelerini yapıtlarında sık sık kullanan Warhol, eserlerini afiş tekniği ile çoğaltmıştır. Sanatsal ifade ve yetenek ile üretilen eserlere karşı tepkisini ortaya koyan Warhol bunu, resimlerini bu şekilde yapmasını, makine olmak istediğini söyleyerek açıklamıştır.

Kaynak: 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar, Ahu Antmen