ÖZEL HABER: Robert Morris ve Arazi Sanatı

Arazi Sanatı diğer bir adıyla Land Art, ABD’de 1960’ların sonunda ortaya çıkmış, 1970’lerde de Avrupa’ya yayılmıştır. ‘’Arazi Sanatı’’, ‘’Yeryüzü Sanatı’’, ‘’Çevre Sanatı’’, ‘’Toprak Sanatı’’ gibi çeşitli terimlerle anılır. Arazi Sanatı’nda, doğanın geniş alanlarına müdahale edilir. Açık arazide geniş alanlar kullanılır. Projenin üzerinde bulunduğu arazi, yapıtı birlikte oluşturmaktadır. Taş, toprak, insan ürünü nesneler ve bir çok doğal malzeme kullanılır ve çok çeşitli uygulama biçimleri vardır.

Sanatçılar, projelerini doğal mekanda gerçekleştirdiler. Bu çalışmaların bir çoğu geçici ve günlük oldu. Bu, aynı zamanda sanat ürününün de yaşam gibi geçici olduğunu ve değişime uğradığını da göstermek için bir yoldu. Projelerin sonucu çoğunlukla bir fotoğraf ile belgelendi. İzleyicinin kolay kolay gidip görmesi mümkün değildir. Bazı bölgelerde sanatçılar, planlarını gerçekleştirmek için makine ve işçi kullandılar.

Yer yüzeylerinde büyük düzenlemeler, ırmakların donmuş yüzeylerinde çeşitli motifler, geniş topraklarda tırmıkla yeni şekiller yaptılar. Kırsal kesinde yapılanlara benzer çalışmaları, kent ortamında da gerçekleştirdiler. Bunlar, kent ortamına meydan okuyan eylemler oldu.

Arazi Sanatı, sade, geometrik şekillerin açık alanda uygulanması açısında Minimalizm ile, taş/toprak gibi doğal malzemelerin kullanımı ve süreçselliği açısından Arte Povera ile, yapıtların genellikle gelip geçici olmasından Happening ile, bazen sanatçının doğaya bizzat müdahale süreci açısından Performans Sanatı ile, projelerin fotoğraf, harita ve benzeri malzemeyle sergilenmesinden dolayı da Kavramsal Sanat ile yakınlık taşıyan bir akım olarak nitelendirilmiştir.

Robert Morris

Robert Morris, sanat yaşamına ressam olarak başlamış, büyük boyutlu geometrik heykeller yaparak ön plana çıkmış, Minimal Art, Concept Art, Process Art, Anti Form, Land Art, yer ve zaman enstalasyonları gibi bir çok sanatsal düşünce ve akımla ilgilenmiştir. Yer çekimi, keçe çalışmalarında önemli rol oynamıştır. Bunlar , yer üzerinde toprak yığınları ya da geniş alana yayılmış ip ve sicim çalışmalarıdır.

1967’de ki ilk Felt Piece çalışmasından bu yana keçe ile ilgilenmiştir. Keçenin çalışması zor bir malzeme olması, donukluğu, çok sayıda iplikle sıkıştırılmış olması gibi yapısal özellikleri, malzemenin sanatçıyı çeken yanı olmuştur. Sanatçı, bu malzeme yerdeyken, onu önce düzenli ve yavaş bir şekilde tutup, duvara kendi çekim gücüne bırakıp asmayı, böylelikle de ortaya çıkan durumu aşmaya çalışmıştır.

Morris, 1950’lerde kariyerine ilk başladığı ressamlık döneminde Soyut Dışavurumculuk’tan özellikle de Jackson Pollock’tan etkilendi. Kaliforniya’da yaşadığı sırada ise, La Monte Young ve John Cage’in çalışmalarıyla tanıştı. Bu dönemde, dans ve kareografi ile ilgilenmeye başladı. 1960 yılında New York’a taşındıktan sonra, boşluktaki insan vücudunu keşfetmeye yönelik performanslar sergiledi. Aynı fikri, ilk minimalist heykeli ‘’İki Sütun 1961’’ ve ‘’L Beams 1965’’ çalışmalarında geliştirdi. Marcel Duchamp’ın çalışmalarıyla ilgilendi. Bu çalışmalara göndermeler içeren işler yaptı. (Box with the Sound of its Own Making (1961) ve Fountain (1963) gibi) 1963’te New York’taki Green Gallery’de ilk minimalist heykellerini sergiledi.

1964’te iki performans gösterisi sergiledi: Erwin Panofsky ile birlikte 21.3 ve Carolee Schneemann ile birlikte Site.

1967’de ilk arazi sanatı örneği olan Steam’i yaptı. 1960’ların sonunda ABD’de müze gösterileri düzenledi.

1971 yılında Tate Galeri için bir sergi düzenledi. Artforum’un reklamı için mazoşist pozlar verdi. 1970’lerin sonlarında, figüratif çalışmalara yöneldi. Bu çalışmaların temaları çoğunlukla nükleer savaştı. 1974 yılında, Castelli Galeri’sindeki gösteri için sadomazoşik kıyafetlerle, göğüsleri açık olarak fotoğraf çektirdi ve bu fotoğraflarla poster hazırlattı.