Naziler tarafından çalınan yüzlerce sanat eseri yeniden keşfediliyor

Hollandalı müzeler, Naziler tarafından çalınan yüzlerce sanat eserini yeniden keşfederek, ülkeye geri getirme çalışmalarına başladı ve 163 kurumda yürütülen soruşturmalar kapsamında bulgulara ulaşıldı. Kırk iki Hollanda kuruluşu, Nazi döneminde baskı altında çalınmış veya el konulmuş olabileceğinden şüphelenilen 170 eser buldu. Bunlardan biri, 1933-1945 yılları arasında kaybedilmiş olduğu düşünülen, kraliyet koleksiyonunda, 26 resim ve 13 Yahudi tören nesnesinde yer alan 83 tabloyu içeriyor. Potansiyel olarak yağmalanan sanat eserleri, Rotterdam'daki Boijmans Van Beuningen'deki Hans Memling'den, Amsterdam'daki Stedelijk Müzesi'ndeki Wassily Kandinsky'nin bir suluboyasına kadar uzanıyor.

Tarihe adalet getiriyorlar

Elde edilen kanıtlar, 2009 yılından beri Ulusal Birliği'nin 163 üye kuruluşunda kapsamlı soruşturma yürüttüğü Museale Verwervingen projesinden geliyor. Araştırmaların devam ettiği tek müze Amsterdam'ın Rijksmuseum'udur. Beş uzmandan oluşan bir ekip 2012'den bu yana kendilerini müzede lekelenmiş materyalleri araştırmaya adamıştır ve şimdiye kadar Nazi tarafından yağmalanmış 22 potansiyel nesne tespit etmiştir.

Bu araştırmanın tarihe adalet sağlamak için önemli olduğunu söyleyen Museale Verwervingen'in sözcüsü Chris Janssen, bir müzenin, sanat eserinin hikayesini ve tarihini net bir şekilde bildiğinde onu doğru bir şekilde sergileyebileceğini ve ziyaretçileri bilgilendirebileceğini söyledi.

Eserler sahiplerine geri dönüyor

İade işlemlerinin hızla ilerlemesi için proje, gerçek sahipleri ya da onların torunları ile iletişim kurmaya başladı. Eski kraliyet Juliana tarafından 1960 yılında satın alınan ve 2015 yılında Nazi ganimeti olarak tanımlanan Hollanda kraliyet koleksiyonunda Joris van der Haagen'de bir resim de dahil olmak üzere bazı eserler iade edildi.

Huis ten Bosch Sarayı'nın bir görünümü ile Lahey Ormanı başlıklı tuval, İkinci Dünya Savaşı sırasında Amsterdam'da bir Nazi bankası tarafından ele geçirilmiş ve o zamandan beri orijinal sahiplerinin mirasçılarına iade edilmiştir.

Standing Nude (1900) ve Odalisque (1921) olmak üzere, iki Henri Matisse eserine sahip olan Stedelijk’e ikinci eser anonim bir armağandı. Bu, bir Yahudi sahibinin Naziler iktidara gelene kadar değerli bir sanat eserini saklamaya çalıştığı ihtimalini öne sürüyordu. Birincisi, gizemli koşullar altında üçüncü bir tarafın adı altında bağışlanan bir Alman Yahudi işadamıdan bir armağandı. Müze şu sıralarda akrabalarıyla iletişim kurmaktadır.

Proje tarafından tespit edilen diğer çalınan parçalar arasında, 1943'te Amsterdam’daki Fred A. von Braam’ın müzayedesinde satılan Jan Adam Kruseman’ın Vaftizci Yahya’yla birlikte Rijksmuseum’un Salome adlı eseri bulunmaktadır. Alıcı bilinmemektedir, ancak açık artırma evinin müsadere edilmiş mülkte ele alındığından şüphelenilmektedir.