Türk Resim Sanatı'nın önde gelen kadın ressamları

Hayatın her alanında olduğu gibi sanatta da kadınlar ressamların önemli katkıları var. Özellikle Türk Resim Sanatı'nın gelişiminde öncülük etmiş kadın ressamlarımızı 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'ne özel olarak sizler için derledik:

Celile Hanım (1883 – 1956)

Nü kadın temasına yer vermiş olan Celile Hanım, aynı zamanda Nazım Hikmet'in de annesidir. Edinilen bilgilere göre; Osmanlı'nın ilk nü kadın ressamı olan Celile Hanım, Fausto Zonaro’dan ders alarak tablolarında daha çok portre, çiçek, hamam ve çıplak kadın figürlerine yer verdi.

Mihri Müşfik (1886 – 1954)

Türkiye’de çağdaş resim çalışmalarını ilk başlatan kadın ressamdır. Tanınmış kişilerin portreleriyle ünlenen ressam, Atatürk’ünde portresini yapmıştır. Tevfik Fikret’in ölümü üzerine yüzünün kalıbını alarak maskını yapmış ve bu Türkiye’de yapılan ilk mask çalışması olmuştur.

Mihri Hanım, 1922 yılında Yunan ordusunun denize dökülmesinin ardından, Mustafa Kemal’i mareşal üniformasıyla ayakta canlandıran yaklaşık 3 metre yüksekliğinde bir portresini yapar ve Çankaya Köşkü’ne götürerek kendisine sunar. Bu, Cumhuriyet’in ilanından sonra bir Türk ressam tarafından yapılan ilk Atatürk portesidir. 

Vildan Gezer (1889 – 1974)

Salvatore Valeri’den dersler almış, eserlerinde ise daha çok pastel ve yağlı boya tercih etmiştir.Daha çok portrelerinde başarılıdır. 

Müfide Kadri (1890 – 1912) 

Natürmortları, manzara resimleri ile ünlü olmuş ve kız okullarında resim ve müzik öğretmenliği yapmıştır. Çok genç yaşta tüberküloz nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Çeşitli kız okullarında öğretmenlik yapan sanatçı, Osmanlı İmparatorluğu'nun bilinen ilk profesyonel müslüman kadın resim öğretmenidir.

Belkıs Mustafa (1896 - 1925)

İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nden diploma alan ilk Türk kadını Belkıs Mustafa, devlet bursuyla Almanya’da resim eğitimi aldı. Berlin Güzel Sanatlar fakültesinde mezun olup, nü, İstanbul manzaraları ve figüratif çalışmalara yoğunlaşmıştır. 

Melek Celal Sofu (1896 - 1925)

İlk Türk kadın ressam ve heykeltıraşlardan olan Melek Celal, resim ve heykel sanatı dışında, işleme, hat ve tezhip gibi el sanatları ile de ilgilenmiştir. Eski yazı ustalarını ve Türk işlemeleriyle süslemelerini dünyaya tanıtan kitaplar yazmıştır. ‘TBMM’de Kadın Konuşmacı’ adlı eseri ile kadının meclisteki varlığı, önemi ve gerekliliğini vurgulamıştır.

Emine Fuat Tugay (1897-1973)

Desen, gravür ve portre gibi çalışmaları yakın ailesinde ve Mısır ve yabancı ülkelerdeki eski diplomat ailelerinde muhafaza edilmektedir.

Güzin Duran (1898 -1981)

Sanatkâr bir aileden gelir. Ünlü ressam Feyhaman Duran’ın eşidir. Mihri Müşfik ile çalışmıştır. Ahmet Haşim’den estetik, Feyhaman Duran’dan pastel dersleri aldı. Empresyonist üslupta eserler verdi.

Nazlı Ecevit (1900 - 1985)

Bülent Ecevit’in annesi, Feyhaman Duran’ın öğrencisidir. Peyzaj, portre, doğa resimlerini tasvir ederek, geleneksel doğacı anlayış çizgisinde ilerlemiştir. İzlenimci görüşü içeren resimleri, asker ressam kuşağını günümüze yansıtır.

Fahrünnisa Zeid (1901 – 1991)

Fahrelnisa Zeyd, Türk ressam. Kabaağaçlızade Mehmed Şakir Paşa'nın kızı, II. Abdülhamit devri sadrazamlarından Cevat Paşa'nın yeğeni ve Halikarnas Balıkçısı'nın kızkardeşi olan Fahrünnisa Zeyd, soyadını Kral 1. Faysal'ın kardeşi ve dönemin Irak büyükelçisi olan Emir Zeyd'le evlendikten sonra aldı. Türk çağdaş sanatının en önemli kadın sanatçılarından olan Zeid, romantizme dönük resimleriyle ve son döneminde yoğunlaştığı portreleri ile tanınmıştır.

Sabiha Bozcalı (1903 – 1988)

Demir-çelik, Kozlu Elektrik Santrali gibi tesislerin resimlerini yaparak eserlerinde endüstri üretimini anlatan ilk kadın ressam olmuştur. Bunun yanı sıra manzara, natürmort çalışmaları ve dergi ve ansiklopedilere uyguladığı desenler ve tramp çalışmaları mevcuttur.

Aliye Berger (1903 – 1974)

Türkiye’nin ilk kazıma ve oyma gravür sanatçıların olan ressam, birbirinden farklı kâğıtlar üzerine resimler yaparak, desen, yağlıboya çalışmalarında kendini geliştirmiştir. Oyma baskı tekniğinde siyah-beyazın ara tonlarında eserleri vardır. Özgün bir lirizm ve dışavurumculuk göze çarpar. “Aşkla yaşadım. Ölümler bile öldüremedi bendeki aşkı. Coşkuyla, aşkla, sevgiyle yarattım ne yarattımsa.”

Hale Asaf (1905-1938) 

Ressam Mihri Müşfik Hanım'ın yeğeni olan ressam, portre çalışmaları ve manzara resimleri ile tanınır.

Maide Arel (1907 – 1997)

Maide Arel, Ermeni asıllı Türk ressam. Kübizmden hareket eden ve geometrik soyutlama getiren bir öncüdür. Eserlerinde kadınların günlük uğraşlarını, eğlence ortamlarını, kendilerine ayırdıkları özel zamanları, modern ve sade bir anlatımla sergilemiştir. Eserlerinde kübist üslubu ve yöresel motifleri bir arada kullandı.

Eren Eyüboğlu (1907 – 1988)

Bedri Rahmi Eyüpoğlu’nun eşi Eren için Bedri Rahmi, “Ben sonradan ressamım, Eren anadan doğma ressamdır” der. Resimlerinde yarı soyut ve dışa vurumcu denebilecek bir doğa, geleneksel yaşama ait konuları resmetmiştir. Resmin çalışmalarının yanı sıra mozaik çalışmaları da vardır. Bedri Rahmi ile Anadolu’nun her tarafını gezen sanatçı, çalışmalarında da Anadolu’yu ve oranın insanlarını konu edindi.

Bedia Güleryüz (1908 – 1991) 

Bedia Güleryüz; Silistre'den İstanbul'a göç eden bir ayan ailesinin kızı olarak 1903 tarihinde İstanbul'da doğmuş ve 1991 yılında 88 yaşındayken ölmüştür. Çalışmaları izlenimci anlayıştadır. Ressam Mehmet Güleryüz’ün halası sanatçı, doğayı resmetmiştir. 

Jale Yasan(1911-1994)

Devlet Resim ve Heykel Sergisi ile Paris Musée d'art moderne'de açılan Club International Feminin Sergisine katıldı. 1959-67 yılları arasında Yasan Portre Ödülleri verdi. 

Fürumet Tektaş (1912 – 1961)

Eğitimini Roma ve Paris’te müzik ve resim üzerine tamamladı. Türkiye’deki ilk Flarmoni Derneği’ni kurdu.

Şükriye Dikmen (1918 – 2000)

Genellikle kontrplak üzerine çizdiği eserleriyle kadın figürleri imzası olmuştur. Tek figürlü kadın ve genç kız portreleriyle tanınmıştır. Yurtdışında çok sayıda kişisel sergi açmıştır.

Leyla Gamsız Sarptürk (1921 – 2010)

Türk resim sanatının yenilikçi ressamı Sarptürk, Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun öğrencilerinin kurduğu ‘Onlar Grubu’nun kurucusudur. Çok sayıda kişisel sergi açarak ismini duyurmuştur.

Nebahat Erkekli (1928-2006)

1977 Yarımca Şenliği Resim Yarışması’nda Birincilik Ödülü kazanarak, çok sayıda sergi açıp tanınmıştır.

Mürşide İçmeli (1930-2014)

Resim çalışmalarına 1947 yılında başlayan sanatçı, resim-iş öğretmeni olarak mesleğine başladı. Özgün baskı ve grafik sanatçısıdır. Daha sonra devlet bursu ile Madrid’de gravür atölyesi ve litografi üzerine eğitim aldı. Daha sonra Londra’ya gönderilerek, illüstrasyon dalında uzmanlaştı. Sanatta yeterlilik ünvanına layık görülerek çok sayıda ödül alarak, yüzlerce eser yarattı. 

Tülay Tura Börtecene (1936 - .... )

Bedri Rahmi Eyüboğlu’dan eğitim aldıktan sonra Amerika’da resim ve seramik dallarında master çalışması yaptı. Daha çok soyut portreler üzerine yoğunlaşmıştır.

Canan Tolon (1955-....)

Türkiye'de çağdaş resim sanatının önde gelen sanatçıları arasındadır. Eserleri ulusal ve uluslararası çeşitli koleksiyonlarda yer alan Tolon’un eserleri, Türk resim piyasasında eserleri en yüksek fiyata alıcı buluyor.

Deniz Bilgin (1956-1999)

1980'li yıllardan itibaren batik çalışmaya başlayarak, 1984 yılında Taksim Sanat Galerisi'nde, İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde ve Ankara Dost Sanat Ortamı'nda sergiler açtı. Daha çok kuru kalem, suluboya ve guaj boya kullanarak resimler yaptı. 

İnci Eviner (1956-)

İnci Eviner resim, heykel, yerleştirme sanatı ve video sanatı dallarında ürün veren Türk ressam ve çağdaş sanatçı. Çocukluğundan itibaren yağlı boya kopyalar ve desenler çizdi, lisede fotoğraf ve karikatür çalışmaya başladı. 1980'de İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümünü bitirdi.

Daha sonra yurt içi ve yurt dışında çok sayıda kişisel sergi açtı, grup sergilerine katıldı. İstanbul, Venedik, Tayvan, Selanik, Şanghay ve Busan Bienalleri dahil olmak üzere pek çok bienale katıldı. İşleri Philadelphia Museum of Art, Thyssen-Bornemisza Art Contemporary, Massachusetts Museum of Contemporary Art ve Palais des Beaux-Arts, Lille’de sergilendi. Solo sergileri Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris, MAC/VAL Vitry-sur-Seine ve The Drawing Center New York’ta yer aldı.

Eviner'in 1980'li yıllardan günümüze yaratım sürecini inceleyen İçinde Kim Var? retrospektif sergisi 2016 yılında İstanbul Modern'de gerçekleşti. 2019 yılında Venedik Bienali 58. Uluslararası Sanat Sergisi Türkiye Pavyonu sanatçısı olarak Biz, Başka Yerde isimli eseri sergiledi.

1998 yılında Yıldız Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi’nde ders vermeye başlayan Eviner, 2006’da Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nden doktorasını aldı. Eviner, 2011 yılından beri Kadir Has Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi'nde doçent olarak deneysel sanat atölyesi ve performatif araştırma dersleri vermektedir.

Çalışmalarının merkezini çizgi ve desen oluşturur. Yerleştirmeleri ve performanslarında özelde kadın kimliğini, genel olarak da kimlik sorununu politik, kültürel ve tarihsel çerçevede ele alır.

İnci Eviner’in figürleri 33. Uluslararası İstanbul Film Festivali’nin afişinde yer aldı.