Salgını yarasa yiyen köpekler başlattı tartışması

Bir araştırmaya göre, Kovid-19 insanlara yarasa eti yemiş sokak köpeklerinden geçmiş olabilir. Independent Türkçe'den edinilen bilgiere göre; Kanadalı bir biyolog hastalığın, koronavirüsün öncüllerinden birini taşıyan yarasaları yiyen köpeklerin bağırsaklarında hızla evrilmiş olabileceğini ileri sürdü.

Araştırma, Aralık'ta ilk vakaların bildirilmesinden bu yana dünya geneline yayılarak iki milyon insana bulaşan virüsün kökenini araştıran bilim insanlarınca ortaya atılan bir dizi teorinin sonuncusunu oluşturuyor. 

Virologların çoğu, Kovid-19'a neden olan SARS-CoV-2 virüsünün, koronavirüs türlerini taşıdığı bilinen yarasalardan kaynaklandığını ve başka bir hayvan aracılığıyla insanlara bulaştığına inanıyor.

Yılanlar ve pangolinlerin aracılık yaptığı iddia edilen virüsün, insanlara Vuhan kentindeki canlı hayvan pazarında bulaştığı öne sürülmüştü.

Ancak bu teori şimdi, Ottova Üniversitesi'nin biyoloji bölümünde öğretim üyeliği yapan ve SARS-CoV-2'yle aynı koronavirüs ailesine ait bin 250'den fazla genomu incelemiş Xuhua Xia tarafından tartışmaya açılıyor.

Genlerin moleküler evrimi çalışmalarında veri kullanımı alanında uzmanlaşan Profesör Xia, yılanlarda ve pangolinlerde tecrit edilen virüs suşlarıyla SARS-CoV-2 arasındaki ayrışmanın çok fazla olduğunu belirterek, söz konusu hayvanların hastalığın yarasalardan insanlara geçişindeki kayıp halka olamayacağı sonucuna vardı.

Profesör Xia, şöyle konuştu:

"Gözlemlerimiz SARS-CoV-2'nin kökeni ve insana ilk geçişine dair yeni bir hipotezin oluşumuna imkan tanıdı. SARS-CoV-2'nin öncülü ve en yakın akrabası olan bir yarasa koronavirüsü türü, bağırsağına bulaştığı köpekgillerde büyük ihtimalle hızla evrimleşti ve insanlara sıçradı. Bu bulgu, SARS-CoV-2'yle mücadelede vahşi köpeklerdeki SARS benzeri koronavirüslerin takibinin önemini gösteriyor."

Öte yandan, araştırmaya dahil olmayan bir bilim insanı makaleyi sert biçimde eleştirdi.

Cambridge Üniversitesi Veterinerlik Bölümü Başkanı ve aynı zamanda enfeksiyon dinamikleri araştırmacısı olan Profesör James Wood, "Yazarın Kovid-19'a neden olan virüsün köpeklerden evrilebileceğini söylemesi bir tarafa, bu araştırma sonucunda herhangi bir sonuca ya da bu kadar hipoteze nasıl vardığını anlamakta güçlük çekiyorum" dedi ve ekledi:

"Çok fazla çıkarım ve çok az doğrudan veri var. Bu makalede söz konusu varsayımı destekleyecek hiçbir şey görmedim ve makalenin bu bilimsel yayında yayımlanmış olmasından endişe duydum. Herhangi bir köpek sahibinin bu çalışmanın sonucundan dolayı endişe duyması gerektiğine inanmıyorum."

Profesör Xia, araştırmacıların virüsü taşıyabilecek potansiyel türlerin tamamına dair veri sahibi olmamasından dolayı, teorisinin "kuramsal" olduğunu kabul etti.

Xia, koronavirüsün başka bir türden insana bulaşması için "Çok nadir bir olay olmalı, aksi takdirde aşırı yerel bir köken yerine birden fazla yerde salgın başlardı" dedi.

Molecular Biology and Evolution isimli dergide yayımlanan çalışma, memelilerdeki ZAP olarak bilinen bir antiviral protein üzerine yoğunlaşıyor. ZAP, çoğalmasını engelleyip genomunu ayrıştırarak virüsün seyrini durduruyor.

Bahse konu protein, CpG dinükleotitleri adı verilen kimyasal bileşik çiftini hedeflerken, koronavirüsler bu kılavuzların sayısını azaltarak ZAP'ı güçsüz kılmak suretiyle karşı koyabiliyor.

Profesör Xia, "Virüsün hayatta kalabilmesi, ZAP'ın aracılık yaptığı antiviral savunmadan başarıyla kaçındığını gösteriyor. Başka bir deyişle, virüs insanlar bakımından gizli ve tehlikeli bir hal almış" dedi.

Biyolog, GenBank isimli açık kaynaklı veri bankasında yer alan ve SARS-CoV-2'yle aynı koronavirüs ailesine ait bin 252 genomun hepsini inceledi.

Sonuçta, sadece köpekgillerde bulunan ve dünyanın her yerinde köpeklerde yüksek bulaşıcılığa sahip bir bağırsak hastalığına neden olan koronavirüslere ait genomların, SARS-CoV-2'de gözlemlenene benzer CpG değerlerine sahip olduğu ve bu koronavirüsün ilişkili en yakın akrabasının yarasalarda yaşadığı görüldü.

Profesör Xia, bu bulguların "SARS-CoV-2'deki düşük CpG'nin, SARS-CoV-2'nin memeli sindirim sistemlerinde evrilen öncülü yoluyla edinildiği yönündeki yorumla tutarlı olduğunu" belirtti.

Bu sonucun "Kovid-19 hastalarının büyük kısmının aynı zamanda bağırsak rahatsızlığı da çektiği yönündeki yakın zamanlı bir araştırmayla daha da desteklendiğini" sözlerine ekledi.