Dünya basınında Ayasofya tepkisi

UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası listesinde bulunan Ayasofya'nın Danıştay'ın 1934 tarihli müze kararını bozması ve ardından açıklanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile camiye çevrilmesi başta Yunanistan, ABD, Avrupa Birliği ve Rusya olmak üzere uluslararası toplamda tepkiyle karşılandı. Yabancı basın da karara geniş yer ayırdı.

Edinilen bilgilere göre; UNESCO, Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Ayasofya'nın statüsünün bir sonraki toplantıda gözden geçirileceğini açıkladı. Ayasofya, 1985 yılından bu yana UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

ABD'nin eski başkan yardımcısı ve kasım ayındaki başkanlık seçiminde Demokratların adayı Joe Biden da, bir açıklama yaparak karara tepki gösterdi. Biden, karardan derin üzüntü duyduğunu belirterek, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a bu kararı iptal etme çağrısı yaptı.

Müslümanlar için İstanbul'un fethiyle birlikte çok büyük sembolik önemi olan Ayasofya, ilk etapta Ortodoks Hristiyanlar için bir manastır olarak inşa edildiği için bu inanca sahip kişiler için de kutsal olarak kabul ediliyor.

Bu nedenle Yunanistan ve Rusya en sert tepkiyi gösterenler arasında yer alıyor.

Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, bu kararın sadece iki ülke ilişkilerini değil, Türkiye'nin AB sürecini de etkileyeceğini söyledi.

Yunan Başbakanlığı'ndan yapılan açıklamada, "Yunanistan, Türkiye'nin Ayasofya'yı camiye dönüştürme kararını olabilecek en sert şekilde kınamaktadır. Bu karar, bu anıtı Dünya Mirası olarak kabul eden herkesi rencide eden bir tercih olmuştur. Elbette ki, bu karar, sadece Türkiye'nin Yunanistan ile olan ilişkilerini değil, Avrupa Birliği ile olan ilişkilerini de etkileyecektir" dedi.

Bu açıklamadan birkaç saat önce de Yunanistan Kültür Bakanı Lina Mendoni, bunu "açık bir provokasyon" olarak nitelendirmişti.

Rus Ortodoks Kilisesi de kararı "esefle karşıladıklarını" açıkladı. TASS ajansının aktardığına göre kilise, bu kararın mevcut ayrışmaları derinleştirebileceği uyarısında bulundu ve milyonlarca Hristiyan'ın konuyla ilgili görüşlerinin duymazdan gelindiğini söyledi.

ABD ve AB'den tepki

ABD Dışişleri Bakanlığı, karardan dolayı "hayal kırıklığına" uğradığını söyledi.

Bakanlık Sözcüsü Morgan Ortagus, "Türk hükümetinin Ayasofya'nın statüsünü değiştirme kararından hayal kırıklığı duyuyoruz. Türk hükümetinin Ayasofya'yı tüm ziyaretçilerin girişine açık tutma kararlılığının sürdüğünü anlıyor ve bu mekana herkesin hiçbir sıkıntıya uğramadan erişimini sağlama planlarını duymayı merakla bekliyoruz" dedi.

ABD Demokrat Başkan Yardımcısı Biden, karardan derin üzüntü duyduğunu belirtti.

Biden, "Ayasofya 1985'ten beri UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası statüsüne de sahipti. Türk hükümetinin Ayasofya'yı camiye çevirme kararından derin üzüntü duyuyorum. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a bu kararı iptal etmesini, bunu tersine çevirip bu kıymetli yerin mevcut müze statüsünün korunması ve herkese eşit erişim sağlanmasını şiddetle tavsiye ediyorum" ded,.

Konuyla ilgili açıklama yapan bir diğer kurum da AB oldu.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, bu kararın "esef verici" olduğunu söyledi.

Borrell, "Danıştay'ın modern Türkiye'nin en önemli kararlarından birini tersine çevirme kararı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu anıtı Diyanet'in yönetimine bırakma kararı esef vericidir" dedi.

Dış basında Ayasofya kararı

İngiliz Guardian gazetesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Ayasofya'yı camiye çevirme kararının siyasi olduğunu, uluslararası tepki çekmiş olsa da kendi muhafazakar kitlesini çok memnun ettiğini yazdı.

Guardian haberinde Ayasofya'nın camiye çevrilmesiyle ilgili yapılmış olan farklı kamuoyu yoklamalarına da yer verdi; "Hükümete yakın bir gazetenin kamuyo yoklamasına göre Türklerin yüzde 73'ü Ayasofya'nın camiye çevrilmesini destekliyor. Metropoll araştırma şirketinin araştırmasına göre ise halkın yüzde 44'ü Ayasofya konusunun dikkati kötü giden ekonomiden saptırmak için gündeme getirildiğine inanıyor"

New York Times da kararın uluslararası "sansasyon" yaratabileceğini yazdı. Gazete Ayasofya'yı camiye çeviren Cumhurbaşkanlığı kararının, Danıştay'ın kararını açıklamasının ardından "dakikalar içinde" alındığına dikkat çekti. Gazetede ayrıca Ayasofya'nın müze olarak "son 80 yıldır uyum ve Türkiye'nin kuruluş ilkelerinden biri olan laikliğin sembolü olduğu" ifade edildi.

Financial Times ise Ayasofya'nın dünyanın en önemli Bizans Hristiyan mimari örneklerinden biri olduğuna vurgu yaptı. Haberde İslam'da insan ve hayvanların resmedilmesinin yasak olduğu hatırlatılarak, sanat tarihçilerinin, Ayasofya'nın camiye çevrildikten sonra içindeki büyüleyici mozaik ve fresklerin seyre kapalı hale getirilmesinden endişe ettikleri belirtildi.

Telegraph gazetesi ise bu kararı Atatürk'ün laik ve yüzü Batı'ya dönük Türkiye vizyonundan geri götüren adımlardan biri olarak yorumladı.

Yunan Ekathimerini gazetesi ise Ayasofya ile ilgili haberlere geniş yer ayırdı. Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis'in kınama mesajını yayımlayan gazete Miçotakis'in, 2005 yılında Medeniyetler İttifakı için çalıştığını hatırlattığı Türkiye'nin şimdi ters yöne gitmeyi seçtiğini söylediğini aktardı.

Londra merkezli Arapça ve İngilizce yayın yapan Asharq Al-Awsat da, Ayasofya'nın camiden müzeye çevrilmesinin Osmanlı İmparatorluğu'nun küllerinden doğan yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin en önemli reformlarından biri olduğu belirtti. Haberde ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın son yıllarda Osmanlı'nın Bizans'ı yendiği savaşlara büyük önem atfederek, İstanbul'un fethinin gösterişli törenlerle kutlandığı aktarıldı.