Parion Antik Kenti’nde 1900 yıllık mezar taşı bulundu

Çanakkale’nin Biga ilçesine bağlı Kemer köyünde 2 bin 700 yıllık geçmişe sahip Parion Antik Kenti’nde yapılan kazılarda 1900 yıllık Mezar Taşı (Steli) bulundu. Edinilen bilgilere göre; 2005 yılında kurtarma kazısıyla başlayan ve 2015 yılından itibaren de Ondokuz Mayıs Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vedat Keleş başkanlığında devam eden çalışmalar Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izniyle, Türk Tarih Kurumu ve İçdaş A.Ş. resmi sponsorluğunda devam ediyor.

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Vedat Keleş başkanlığında yürütülen kazıların 2021 yılı çalışmalarında ilginç bir buluntuya rastlandı. Roma dönemine ait olduğu belirlenen ve 1900 yıllık olduğu tahmin edilen Mezar Steli (Taşı) güney nekropol alanında bulundu. Yapılan çalışmada bulunan Mezar Stelinin olduğu alan bilimsel adıyla “Anıt Mezar 6” olarak adlandırıldı. 1 metre boyutunda olan Mezar Stelinde sol tarafta bir bayan figürü, sağ tarafta ise erkek figürünün bulunduğu gözlenirken; bayan figürünün arkasında onun hizmetçisi, erkek figürünün arkasında ise onun hizmetçileri yer alıyor. Mezar Stelinde erkek kişinin üst tarafında özel eşyaları, kitapları sandığı, kadının üst tarafında kalathos yer alıyor. Erkek figürünün ön tarafından üzüm ve meyvelerin yer aldığı bir sehpa da bulunuyor. Altta ise iki satırlık yazıda, “Lucius azatlısı Lucius Furnius Lesbonax bu steli kendisi ve azatlısı eşi Lucius Furnia Sympnerusa adına hayattayken adadı” şeklinde bir ifade yer alıyor. 

Buradan mezar sahibinin ikisinin de başlangıçta köle oldukları, daha sonra ise Roma döneminde bunlara özgürlüklerinin verildiği anlaşılıyor. Köle oldukları zamanki isimleri birinin Lesbonax, diğerinin ise Sympnerusa olduğunun yer aldığı stelde Roma vatandaşlığı kazandıktan sonra aldıkları isim ise birinin Lucius Furnius, diğerinin ki de Lucius Furnia olduğu; bunların isimlerinden dolayı kökeninin de bugünkü Midilli Adası’ndan bulunulan yere geldikleri anlaşılıyor.

Parion Antik Kenti’nde bulunan bu 1900 yıllık Mezar Taşı (Steli) gerekli çalışmaların ardından sergilenmek üzere Troya Müzesi’ne gönderilecek.

Kazılara, başta Erzurum Atatürk Üniversitesi olmak üzere ülkenin değişik üniversitelerinden gelen heyet üyelerinin katkı sağlandığını anlatan Kazı Heyeti Başkanı ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Vedat Keleş, "2021 itibariyle Moskova Ekonomi Yüksek Okulu Klasik ve Doğu Araştırmaları Enstitüsünden de yabancı heyet üyelerimiz kazılarımıza katılmaya başladılar. Onlar da agora sektöründe çalışıyorlar. Kazılarımız her yıl olduğu gibi bu yıl da iyi bir şekilde devam ediyor. Bizim 12 aylık kazı olmamızın verdiği süreçle beraber, kazılarımızı aylara bölerek sektör bazında devam ettiriyoruz." dedi.

Parion'un güney nekropolünde gerçekleştirdikleri çalışmalarda "Anıt mezar-6" adı verilen son derece önemli bir mezar ile karşılaştıklarını dile getiren Vedat Keleş, "Burada 2004'te Kemer Köyü İlkokulunun yapımı sırasında bazı bölgeler kepçeyle kazılmış. Tahrip edilmiş alanlar vardı. O bölgeyi düzeltirken bir mezar odasına rastladık. Çalışmalarımızı devam ettirdikten sonra 1 metreye 1 metre boyutunda, kenarı yivli sütunlu bir mezar steliyle karşılaştık. İyi kondisyondaki bu stel, son dönemde bölgemizde ele geçirilen en iyi mezar stellerinden bir tanesi. Stel üzerinde iki ana figür var, sol tarafında oturur vaziyette kadın, hemen onun arkasında ise stelin orta bölümünde uzanmış bir erkek figürü yer almaktadır." ifadelerini kullandı.

"Burada 4 gömü evresinin bulunduğunu tespit ettik"

Stelin sağ tarafında, mezar sahibi erkeğin hizmetçileri ve atına yer verildiğini vurgulayan Keleş, şöyle devam etti:

"Bu genel şemaya göre stelin sol tarafında mezar sahibesi kadın ve ona özgü eşyalar ile hizmetçisi, stelin sağ tarafında da mezar sahibi erkek ve ona ait eşyalar betimlenmiştir. Mezar stelinin alt bölümünde Latince bir yazı bulunmaktadır. İlk epigrafik analizlere göre, yazıtta 'Lucius'un azat ettiği Lucius Furnius Lesbonax, bu mezar stelini kendisi ve karısı Furnia Sympnerusa için yaptırdı' anlamında bir tanımlamaya yer verilmiştir. İlk değerlendirmelere göre mezar stelinin 1900 yıllık olduğu düşünülmektedir."

Prof. Dr. Vedat Keleş, burada yaptıkları çalışmalarda mezarın üzerinin 5 taşla kapatılmış olduğunu gördüklerini belirterek, "Burada 4 gömü evresinin bulunduğunu tespit ettik. Bu evrelerde toplam 10 bireyin gömüldüğünü belirledik. Antropologların verdiği bilgiye göre bunlardan birinin çocuk, diğer 9'unun yetişkin olduğu yönünde. Mezarların içinde de her birey için ayrı ayrı ölü hediyeleri bulundu. Bunların geniş konseptli bir mezar olduğunu tespit ettik." diye konuştu.

Kölelikten vatandaşlığa

Stelin çok önemli bir buluntu olduğuna işaret eden Keleş, şunları kaydetti:

"Bu stel bize şunu gösterdi: Parion, güney nekropolünde Roma döneminde ve daha önceki dönemlerde de bölgenin yoğun şekilde kullanılmakta. Aynı zamanda mezar stelinin kondisyonuna ve şehre baktığımız zamanda da Roma döneminde antik kentin adına yakışır biçimde bir koloni kenti olmasıyla birlikte zengin bir kent olduğunu bize gösteriyor. Stel üzerindeki isimler oldukça önemli. Örneğin Lesbonax bir latin ismi değil. Karısının ismi de Latin ismi değil. Bunlar Greek isimler. Hatta Lesbonax isminin, Lesbos adasından yani şimdiki Midilli Adası'nda yaşayan biri olduğunu söyleyebiliriz. Bunlar köleymiş ve sonrasında Roma vatandaşlığı verildiğini anlıyoruz. Romalıların da bu kente geldiği zaman burada bulunanları köleleştirdiğini, daha sonrada bu kişilere vatandaşlık verdiğini anlamış oluyoruz."